Vỗ ợ hơi tưởng chừng là một thao tác đơn giản nhưng lại đóng vai trò then chốt trong việc chăm sóc hệ tiêu hóa non nớt của trẻ sơ sinh. Bài viết này, medela-us sẽ hướng dẫn toàn diện từ A-Z về cách vỗ ợ hơi cho bé, bao gồm lý do tại sao cần thực hiện, thời điểm vàng, các tư thế chuẩn nhất và cách thực hiện đúng kỹ thuật giúp ba mẹ tự tin chăm sóc bé yêu một cách tốt nhất.
Vỗ ợ hơi cho bé là gì?
Vỗ ợ hơi là một thao tác quan trọng trong quá trình chăm sóc trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ sau khi bú. Về bản chất, đây là hành động giúp đẩy lượng khí dư thừa tích tụ trong dạ dày của bé ra ngoài thông qua đường miệng. Quá trình bú, đặc biệt là bú bình, có thể khiến bé nuốt phải không khí, dẫn đến tình trạng khó chịu, đầy bụng và thậm chí là trào ngược dạ dày thực quản. Do đó, việc vỗ ợ hơi cho bé là một biện pháp cần thiết để đảm bảo hệ tiêu hóa của trẻ hoạt động trơn tru và bé cảm thấy thoải mái sau mỗi cữ bú.
>>> Tìm hiểu thêm: Phản xạ xuống sữa là gì? Tìm hiểu chi tiết về phản xạ xuống sữa ở mẹ bỉm và cách kích hoạt hiệu quả
Lý do vì sao bé cần được vỗ ợ hơi sau khi bú?
Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ còn non yếu và chưa phát triển hoàn thiện. Cơ thắt thực quản dưới, van ngăn cách giữa thực quản và dạ dày, hoạt động chưa đồng bộ, dễ dẫn đến tình trạng thức ăn và hơi bị đẩy ngược lên. Việc bé nuốt phải không khí trong quá trình bú càng làm gia tăng áp lực trong dạ dày, gây ra các vấn đề sau:
- Đầy bụng, khó tiêu: Lượng khí dư thừa chiếm không gian trong dạ dày, cản trở quá trình tiêu hóa sữa.
- Khó chịu, quấy khóc: Cảm giác đầy bụng, tức bụng khiến bé khó chịu, dễ cáu gắt và quấy khóc.
- Trào ngược dạ dày thực quản (nôn trớ): Áp lực từ khí và thức ăn trong dạ dày có thể đẩy ngược lên thực quản, gây ra tình trạng nôn trớ, ảnh hưởng đến sự phát triển và tăng cân của bé.
- Khó ngủ: Sự khó chịu ở bụng có thể khiến bé trằn trọc, khó đi vào giấc ngủ sâu.
Chính vì những lý do trên, việc vỗ ợ hơi cho bé sau mỗi cữ bú là vô cùng quan trọng, giúp giảm thiểu các vấn đề tiêu hóa và mang lại sự thoải mái cho bé.
Dấu hiệu cho thấy bé cần được vỗ ợ hơi
Mặc dù việc vỗ ợ hơi cho bé nên được thực hiện thường quy sau mỗi cữ bú, cha mẹ cũng cần chú ý đến các dấu hiệu cho thấy bé đang có nhiều khí trong bụng và cần được giúp ợ hơi:
- Bé có biểu hiện khó chịu, nhăn nhó mặt mày sau khi bú.
- Bé ưỡn người, cong lưng.
- Bé quấy khóc không rõ nguyên nhân sau bú.
- Bụng bé có vẻ căng tròn, gõ vào nghe tiếng “bộp bộp”.
- Bé ợ trớ nhiều sau khi bú.
Nhận biết sớm các dấu hiệu này giúp cha mẹ chủ động hơn trong việc vỗ ợ hơi cho con, mang lại sự dễ chịu kịp thời cho bé.
Thời điểm vỗ ợ hơi cho trẻ
Thời điểm vàng để vỗ ợ hơi cho trẻ là:
- Sau mỗi cữ bú: Đây là thời điểm quan trọng nhất để loại bỏ lượng khí bé nuốt phải trong quá trình bú.
- Trong khi bú (đối với trẻ bú bình): Nếu bé bú bình quá nhanh hoặc có vẻ khó chịu, hãy dừng lại giữa cữ bú để vỗ ợ hơi cho bé rồi tiếp tục.
- Sau khi bé ợ trớ: Việc này giúp làm dịu dạ dày và loại bỏ thêm khí có thể còn sót lại.
- Khi chuyển đổi tư thế cho bé: Đôi khi việc thay đổi tư thế cũng có thể kích thích bé ợ hơi.
Việc thực hiện vỗ ợ hơi đúng thời điểm sẽ mang lại hiệu quả tốt nhất và giúp bé cảm thấy thoải mái.
>>> Xem thêm: Mẹ bỉm bị mất sữa một bên phải làm sao? Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả
Top 3 tư thế vỗ ợ hơi chuẩn nhất cho trẻ sơ sinh
Dưới đây là các tư thế vỗ ợ hơi cho trẻ sơ sinh được các chuyên gia nhi khoa khuyên dùng:
Tư thế bế vác vai
Đây là tư thế phổ biến và hiệu quả nhất.
Cách thực hiện:
- Đặt bé thẳng đứng áp sát vào ngực bạn, đảm bảo đầu bé tựa vào vai bạn.
- Một tay đỡ mông bé, tay còn lại đỡ đầu và cổ bé chắc chắn.
- Nhẹ nhàng xoa lưng hoặc vỗ nhẹ nhàng từ dưới lên trên ở phần lưng trên của bé (giữa hai xương bả vai).
- Giữ bé ở tư thế này khoảng 5-10 phút hoặc cho đến khi bé ợ hơi.
Lưu ý: Khi vỗ ợ hơi cho bé cần đảm bảo đầu và cổ bé được nâng đỡ vững chắc, tránh để bé bị trượt hoặc ngửa cổ quá mức.
Tư thế cho bé ngồi thẳng trên đùi
Tư thế này phù hợp với những bé cứng cáp hơn một chút.
Cách thực hiện:
- Ngồi thẳng lưng trên ghế hoặc giường.
- Đặt bé ngồi thẳng trên đùi bạn, mặt hướng ra ngoài.
- Một tay đỡ ngực và cằm bé (chú ý không đè vào cổ họng), tay còn lại vỗ nhẹ nhàng vào lưng bé.
- Bạn có thể hơi nghiêng người về phía trước để tạo áp lực nhẹ lên bụng bé, giúp bé ợ hơi dễ hơn.
Lưu ý: Khi vỗ ợ hơi cho bé cần đảm bảo bé ngồi vững chắc, không bị trượt ngã.
Tư thế đặt bé nằm sấp trên đùi
Vỗ ợ hơi cho bé bằng tư thế này có thể giúp trẻ ợ hơi hiệu quả nhờ áp lực nhẹ lên bụng.
Cách thực hiện:
- Ngồi thẳng lưng trên ghế hoặc giường.
- Đặt bé nằm sấp ngang trên đùi bạn, bụng bé tì vào đùi.
- Một tay đỡ ngực và đầu bé (đảm bảo đầu bé cao hơn thân mình), tay còn lại vỗ nhẹ nhàng vào lưng bé.
- Quan sát kỹ sắc mặt bé để đảm bảo bé không bị khó thở.
Lưu ý: Không sử dụng tư thế này ngay sau khi bé vừa bú no. Luôn đảm bảo đường thở của bé thông thoáng.
Ngoài ra, một số cha mẹ cũng có thể sử dụng tư thế bế nghiêng người cho bé tựa vào vai, tuy nhiên, hiệu quả có thể không cao bằng ba tư thế trên. Quan trọng nhất là cha mẹ cần thực hiện nhẹ nhàng, kiên nhẫn và quan sát phản ứng của bé.
>>> Có thể bạn quan tâm: [Giải đáp câu hỏi] Bé không bú bao lâu thì mất sữa? Hiểu đúng cơ chế và cách cai sữa nhẹ nhàng
Hướng dẫn chi tiết cách vỗ ợ hơi đúng chuẩn
Để vỗ ợ hơi cho bé hiệu quả và an toàn, cha mẹ cần lưu ý các bước sau:
- Chuẩn bị: Luôn có sẵn một chiếc khăn xô mềm để hứng sữa hoặc chất nôn trớ của bé. Chọn không gian yên tĩnh, thoải mái để bé không bị giật mình.
- Chọn tư thế phù hợp: Áp dụng một trong các tư thế đã nêu ở trên mà bạn cảm thấy thoải mái và bé hợp tác.
- Thực hiện động tác vỗ: Dùng bàn tay khum lại và vỗ nhẹ nhàng, đều đặn vào lưng trên của bé (giữa hai xương bả vai). Tránh vỗ quá mạnh hoặc vào vùng thắt lưng của bé.
- Kết hợp xoa lưng: Bên cạnh việc vỗ, bạn có thể kết hợp xoa lưng nhẹ nhàng theo chiều từ dưới lên trên để kích thích bé ợ hơi.
- Kiên nhẫn: Quá trình vỗ ợ hơi có thể mất vài phút. Hãy kiên nhẫn và tiếp tục thực hiện cho đến khi bé ợ hơi hoặc khoảng 10-15 phút nếu bé vẫn chưa ợ.
- Quan sát bé: Luôn theo dõi sắc mặt và phản ứng của bé trong quá trình vỗ ợ hơi. Nếu bé có vẻ khó chịu, hãy điều chỉnh tư thế hoặc ngừng lại.
Bé bú xong không ợ hơi có sao không? Cách xử lý
Không phải lúc nào bé cũng ợ hơi ngay sau khi được vỗ. Trong trường hợp bé bú xong không ợ hơi, cha mẹ có thể thử các cách sau:
- Tiếp tục giữ bé ở tư thế vỗ ợ hơi thêm vài phút nữa.
- Thay đổi tư thế vỗ ợ hơi cho bé.
- Nhẹ nhàng di chuyển bé: Bế bé đi lại nhẹ nhàng hoặc thay đổi tư thế có thể giúp khí di chuyển và thoát ra ngoài.
- Theo dõi bé sát sao: Nếu bé không có dấu hiệu khó chịu, bụng không căng cứng và không bị trớ nhiều, có thể bé không nuốt nhiều khí. Tuy nhiên, vẫn cần theo dõi bé trong khoảng 30 phút sau bú để đảm bảo không có vấn đề gì.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ: Nếu tình trạng bé thường xuyên không ợ hơi sau bú kèm theo các dấu hiệu bất thường như quấy khóc nhiều, bỏ bú, bụng chướng, nôn trớ liên tục, cha mẹ nên đưa bé đi khám để được tư vấn và loại trừ các vấn đề sức khỏe khác.
>>> Xem thêm: Làm sao biết sữa mẹ ít hay nhiều? Cách xử lý cho từng trường hợp
Các sai lầm phổ biến khi vỗ ợ hơi cho bé cha mẹ hay mắc phải
Trong quá trình vỗ ợ hơi cho bé, cha mẹ có thể mắc phải một số sai lầm sau:
- Vỗ quá mạnh: Điều này có thể gây đau và khó chịu cho bé.
- Vỗ vào vị trí không đúng: Vỗ vào thắt lưng hoặc các vị trí khác không hiệu quả trong việc đẩy khí ra ngoài.
- Vội vàng bỏ cuộc: Không kiên nhẫn vỗ đủ thời gian để bé ợ hơi.
- Vỗ ngay sau khi bé vừa bú no: Điều này có thể làm tăng nguy cơ trớ sữa. Nên đợi khoảng 5-10 phút sau khi bé bú xong rồi mới bắt đầu vỗ ợ hơi.
- Không đỡ đầu và cổ bé đúng cách: Điều này có thể gây nguy hiểm cho bé, đặc biệt là trẻ sơ sinh.
Tránh những sai lầm này sẽ giúp việc vỗ ợ hơi cho bé trở nên an toàn và hiệu quả hơn.
>>> Xem thêm: Bé không bú bao lâu thì mất sữa? Hiểu đúng cơ chế và cách cai sữa nhẹ nhàng
Khi nào nên đưa bé đi khám bác sĩ?
Cha mẹ cần đưa bé đi khám bác sĩ nếu gặp các dấu hiệu sau liên quan đến vấn đề ợ hơi và tiêu hóa:
- Bé thường xuyên không ợ hơi sau khi đã cố gắng vỗ.
- Bé nôn trớ nhiều, đặc biệt là nôn trớ ra dịch xanh hoặc có máu.
- Bé bỏ bú, bú kém.
- Bé quấy khóc nhiều, khó dỗ.
- Bụng bé chướng căng, cứng.
- Bé có các dấu hiệu mất nước như tiểu ít, da khô, mắt trũng.
- Bé chậm tăng cân hoặc sụt cân.
Đây có thể là dấu hiệu của các vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng hơn cần được bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Mỗi lần vỗ ợ hơi cho bé bao lâu?
Thời gian vỗ ợ hơi cho bé thường kéo dài khoảng 5-10 phút sau mỗi cữ bú. Tuy nhiên, thời gian này có thể thay đổi tùy thuộc vào từng bé và lượng khí bé nuốt phải. Hãy kiên nhẫn và tiếp tục vỗ cho đến khi bé ợ hơi hoặc tối đa 15 phút nếu bé vẫn chưa ợ.
Bé có cần ợ hơi sau mỗi lần bú không?
Có. Vỗ ợ hơi nên được thực hiện sau mỗi cữ bú, dù là bú mẹ hay bú bình. Bú bình thường có xu hướng khiến bé nuốt nhiều khí hơn, nhưng trẻ bú mẹ cũng có thể nuốt phải không khí trong quá trình bú, đặc biệt là khi bé bú vội hoặc khớp ngậm chưa đúng.
Có cần vỗ sau mỗi lần bú không?
Câu trả lời là có. Việc vỗ ợ hơi cho bé sau mỗi lần bú là một thói quen tốt giúp ngăn ngừa các vấn đề tiêu hóa và mang lại sự thoải mái cho bé.
Bé bú mẹ có cần vỗ như bú bình?
Mặc dù trẻ bú mẹ thường ít nuốt phải không khí hơn so với trẻ bú bình, việc vỗ ợ hơi vẫn cần thiết sau mỗi cữ bú mẹ. Tư thế bú mẹ đúng khớp ngậm có thể giảm thiểu lượng khí bé nuốt vào, nhưng không loại bỏ hoàn toàn.
Vỗ khi bé không ợ có sao?
Việc vỗ ợ hơi ngay cả khi bé không ợ cũng không gây hại. Thao tác vỗ nhẹ nhàng có thể giúp kích thích nhu động ruột và làm dịu dạ dày của bé. Nếu sau 10-15 phút bé vẫn không ợ, bạn có thể ngừng lại và theo dõi bé.
Kết luận
Vỗ ợ hơi cho bé là một kỹ năng cơ bản nhưng vô cùng quan trọng mà mọi bậc cha mẹ cần nắm vững. Việc thực hiện đúng cách và kiên nhẫn sẽ giúp bé yêu của bạn tiêu hóa tốt hơn, giảm thiểu tình trạng khó chịu và phát triển khỏe mạnh. Hãy luôn quan sát và lắng nghe cơ thể bé để có những biện pháp chăm sóc phù hợp nhất. Nếu có bất kỳ lo ngại nào về vấn đề tiêu hóa của bé, đừng ngần ngại tham khảo ý kiến của các chuyên gia y tế.
