Hành trình nuôi con bằng sữa mẹ luôn là một trải nghiệm tuyệt vời, nhưng đôi khi cũng không ít thử thách. Một trong những vấn đề khiến nhiều mẹ lo lắng là tình trạng mất sữa một bên, khiến các mẹ không khỏi băn khoăn bị mất sữa một bên phải làm sao. Bài viết này sẽ cùng mẹ tìm hiểu rõ hơn về tình trạng này, từ dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân đến các biện pháp khắc phục hiệu quả ngay tại nhà, giúp mẹ tự tin hơn trên hành trình nuôi dưỡng bé yêu.
Tình trạng mất sữa một bên ở các mẹ bỉm
Mất sữa một bên là như thế nào? Có phổ biến ở phụ nữ không?
Mất sữa một bên là tình trạng một bên bầu ngực của mẹ sản xuất ít sữa hơn hẳn hoặc thậm chí không tiết sữa so với bên còn lại. Đây là một vấn đề không hề hiếm gặp ở phụ nữ sau sinh, đặc biệt là trong những tháng đầu khi cơ thể mẹ đang điều chỉnh để đáp ứng nhu cầu bú của bé. Nhiều mẹ có thể trải qua tình trạng này ở mức độ nhẹ, nhưng cũng có những trường hợp lượng sữa giữa hai bên chênh lệch rõ rệt, gây ra không ít lo lắng.
Vì sao nhiều mẹ gặp phải nhưng không nhận ra sớm?
Đôi khi, sự khác biệt về lượng sữa giữa hai bên diễn ra từ từ, khiến mẹ khó nhận ra ngay. Mẹ có thể chỉ chú ý khi bé có vẻ khó chịu hoặc không no sau khi bú một bên, hoặc khi sờ thấy một bên ngực mềm nhão hơn hẳn sau cữ bú. Việc không theo dõi lượng sữa vắt ra ở cả hai bên một cách thường xuyên cũng là một lý do khiến tình trạng mất sữa một bên không được phát hiện sớm.
Tác hại nếu không xử lý đúng cách
Nếu tình trạng mất sữa một bên không được nhận biết và xử lý kịp thời, nó có thể dẫn đến một số tác hại không mong muốn:
- Bé không nhận đủ lượng sữa cần thiết: Đặc biệt nếu bên còn lại cũng không sản xuất đủ nhu cầu của bé.
- Mất cân bằng dinh dưỡng: Bé có thể không nhận được đầy đủ các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển.
- Tăng nguy cơ tắc tia sữa, viêm vú ở bên còn lại: Do bên này phải hoạt động “quá tải” để bù đắp lượng sữa thiếu hụt.
- Ảnh hưởng đến tâm lý của mẹ: Gây ra cảm giác lo lắng, căng thẳng, thậm chí tự ti về khả năng nuôi con bằng sữa mẹ.
>>> Xem thêm: Làm sao biết sữa mẹ ít hay nhiều? Cách nhận biết đơn giản và cách khắc phục
Dấu hiệu nhận biết mất sữa một bên
Lượng sữa hai bên khác nhau rõ rệt khi vắt
Đây được xem là dấu hiệu khách quan và dễ nhận biết nhất cho thấy sự khác biệt trong khả năng sản xuất sữa giữa hai bên bầu ngực. Mẹ hãy tạo thói quen vắt sữa sau mỗi cữ bú (bằng tay hoặc bằng máy hút sữa) ở cả hai bên và ghi lại lượng sữa thu được.
Cảm giác căng tức chỉ ở một bên
Bên bầu ngực sản xuất nhiều sữa hơn sẽ có cảm giác căng tức, nặng nề, thậm chí hơi đau nhức khi đến cữ bú hoặc khi sữa về. Ngược lại, bên mất sữa sẽ mềm mại, không có cảm giác căng đầy, ngay cả khi đã lâu bé chưa bú hoặc mẹ chưa vắt sữa.
Bé bỏ bú một bên
Bé có thể tỏ ra khó chịu, quấy khóc hoặc ngậm rồi nhả khi bú ở bên ngực ít sữa do không nhận đủ lượng sữa mong muốn.
Một bên vú xẹp nhanh hơn sau khi bú
Sau khi bé bú xong, cả hai bên bầu ngực của mẹ đều sẽ mềm đi do sữa đã được bé “tiêu thụ”. Tuy nhiên, ở bên ngực sản xuất ít sữa hơn, sự “xẹp” này diễn ra nhanh chóng và rõ rệt hơn. Bên ngực nhiều sữa vẫn có thể còn cảm giác hơi đầy hoặc mềm nhưng vẫn có độ đàn hồi nhất định.
Xuất hiện nhiều cục lổn nhổn khi nhấn vào gây đau
Đây là một dấu hiệu quan trọng, thường liên quan đến nguyên nhân gây mất sữa một bên. Khi các ống dẫn sữa bị tắc nghẽn, sữa bị ứ đọng lại, tạo thành những cục cứng, lổn nhổn mà mẹ có thể sờ thấy khi ấn vào bầu ngực.
Sữa chảy ra nhỏ giọt khi vắt bằng tay
Khi mẹ cố gắng vắt sữa bằng tay ở bên ngực mất sữa, lượng sữa chảy ra sẽ rất ít, thậm chí chỉ là những giọt nhỏ li ti hoặc không có sữa chảy ra. Điều này cho thấy sự khó khăn trong việc lưu thông sữa ở bên đó.
Xuất hiện những nốt sần đỏ li ti trên ngực
Những nốt sần đỏ li ti trên da ngực, đặc biệt kèm theo cảm giác đau, nóng rát, có thể là dấu hiệu của viêm tuyến vú. Tình trạng viêm nhiễm này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sản xuất sữa của bên ngực bị viêm, dẫn đến mất sữa một bên.
>>> Xem thêm: Nên hút sữa trước hay sau khi cho con bú? Thời điểm vàng là khi nào?
Nguyên nhân gây mất sữa một bên
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng mất sữa một bên, mẹ cần tìm hiểu để có hướng can thiệp phù hợp:
- Tắc tia sữa: Đây là nguyên nhân hàng đầu gây mất sữa một bên. Khi ống dẫn sữa bị tắc nghẽn, sữa không thể lưu thông, dẫn đến giảm hoặc ngừng sản xuất sữa ở bên đó.
- Cho con bú không đều: Việc mẹ ưu tiên cho bé bú một bên hơn bên còn lại khiến bên ít được kích thích sẽ sản xuất ít sữa hơn theo cơ chế cung – cầu tự nhiên của cơ thể.
- Stress hoặc yếu tố tâm lý: Căng thẳng, lo lắng có thể ảnh hưởng đến hormone prolactin, hormone quan trọng trong việc sản xuất sữa, và có thể tác động không đều đến cả hai bên.
- Ảnh hưởng từ phẫu thuật hoặc bệnh lý: Các phẫu thuật ở vùng ngực trước đó hoặc các bệnh lý liên quan đến tuyến vú có thể ảnh hưởng đến khả năng sản xuất sữa ở một bên.
- Cấu trúc bầu ngực không đều: Một số mẹ có cấu trúc tuyến sữa hoặc ống dẫn sữa không đồng đều giữa hai bên, dẫn đến sự khác biệt về lượng sữa.
- Rối loạn nội tiết tố prolactin: Mặc dù hiếm gặp, nhưng rối loạn nội tiết tố cũng có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng mất sữa một bên.
- Sử dụng các loại thuốc ảnh hưởng đến sản xuất sữa: Một số loại thuốc có thể tác động tiêu cực đến việc sản xuất sữa mẹ.
>>> Xem thêm: Hút sữa không đúng giờ có bị giảm sữa không? Làm sao để duy trì nguồn sữa khi lỡ quên hút sữa
Bị mất sữa một bên phải làm sao – Cách khắc phục tại nhà
Khi phát hiện tình trạng mất sữa một bên, mẹ đừng quá lo lắng. Dưới đây là những biện pháp mẹ có thể áp dụng ngay tại nhà để cải thiện tình hình:
Điều chỉnh cho bé bú cả hai bên
Hãy cố gắng cho bé bú đều cả hai bên trong mỗi cữ. Bắt đầu bằng bên ngực nhiều sữa hơn để bé không quá đói, sau đó chuyển sang bên ít sữa để kích thích sản xuất sữa.
Massage và chườm ấm bên ngực ít sữa
Trước khi cho bé bú hoặc hút sữa, mẹ hãy massage nhẹ nhàng bầu ngực bên ít sữa theo hình tròn và hướng về phía núm vú. Sau đó, chườm ấm bằng khăn ấm hoặc túi chườm chuyên dụng khoảng 10-15 phút để giúp các ống dẫn sữa giãn nở.
Sử dụng máy hút sữa sau mỗi cữ bú
Sau khi bé bú xong, hãy dùng máy hút sữa mẹ để hút cạn sữa ở bên ngực ít sữa. Việc này giúp kích thích tuyến sữa sản xuất nhiều sữa hơn. Hãy chọn loại máy hút sữa có lực hút phù hợp và thoải mái cho mẹ.
>>> Gợi ý khác: Tìm hiểu máy hút sữa Fatzbaby, các đặc điểm và tiện ích thuận tiện cho mẹ bỉm
Chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi
Mẹ cần đảm bảo một chế độ ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, uống đủ nước (khoảng 2-3 lít mỗi ngày) và có thời gian nghỉ ngơi hợp lý. Tránh các chất kích thích như cà phê, rượu bia.
Giảm stress
Cố gắng giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng, lo lắng. Mẹ có thể nghe nhạc nhẹ nhàng, đọc sách, hoặc thực hiện các hoạt động thư giãn khác.
Sai lầm thường gặp khiến tình trạng nghiêm trọng hơn
Trong quá trình xử lý tình trạng mất sữa một bên, mẹ cần tránh những sai lầm sau:
- Bỏ bú hoàn toàn bên ngực ít sữa: Điều này sẽ khiến tuyến sữa ở bên đó ngừng hoạt động hoàn toàn.
- Chỉ tập trung kích sữa ở bên ít sữa mà bỏ quên bên còn lại: Bên ngực nhiều sữa cũng cần được duy trì sản xuất đều đặn.
- Quá lo lắng và căng thẳng: Tinh thần không ổn định sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến việc sản xuất sữa.
- Nghe theo những lời khuyên không có căn cứ: Hãy tìm kiếm thông tin từ các nguồn đáng tin cậy như bác sĩ, chuyên gia tư vấn sữa mẹ.
>>> Đọc thêm: Tại sao càng hút sữa càng ít? Nguyên nhân và cách khắc phục hiệu quả.
Gợi ý chế độ dinh dưỡng giúp cải thiện lượng sữa
Một chế độ dinh dưỡng khoa học đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và tăng cường nguồn sữa mẹ. Mẹ nên bổ sung vào thực đơn hàng ngày những thực phẩm lợi sữa như:
- Các loại ngũ cốc nguyên hạt (yến mạch, gạo lứt).
- Rau xanh đậm (rau ngót, rau má, bông cải xanh).
- Các loại hạt (hạnh nhân, óc chó, hạt điều).
- Các loại đậu (đậu đen, đậu nành).
- Cá hồi, thịt bò nạc.
- Uống đủ nước lọc, sữa ấm, các loại nước ép trái cây tươi.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Mặc dù nhiều trường hợp mất sữa một bên có thể cải thiện tại nhà, nhưng mẹ cần tìm đến bác sĩ hoặc chuyên gia tư vấn sữa mẹ nếu gặp phải những dấu hiệu sau:
- Đau nhức dữ dội ở một bên ngực kèm theo sốt cao.
- Ngực sưng đỏ, nóng ran.
- Sữa có mủ hoặc máu.
- Các biện pháp khắc phục tại nhà không mang lại hiệu quả sau một thời gian.
- Mẹ cảm thấy quá lo lắng và bất an.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Mất sữa một bên có tự hồi phục không?
Trong một số trường hợp nhẹ do bé bú không đều, tình trạng này có thể tự cải thiện khi mẹ điều chỉnh lại thói quen cho bú. Tuy nhiên, nếu nguyên nhân là tắc tia sữa hoặc các vấn đề khác, cần có biện pháp can thiệp tích cực.
2. Dùng máy hút sữa có làm mất sữa thêm không?
Không, việc sử dụng máy hút sữa đúng cách, đặc biệt là sau mỗi cữ bú, sẽ giúp kích thích tuyến sữa sản xuất nhiều hơn.
3. Mất sữa một bên có ảnh hưởng đến bé không?
Nếu bên còn lại vẫn sản xuất đủ sữa cho bé, thì tình trạng mất sữa một bên thường không ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của bé. Tuy nhiên, mẹ vẫn cần cố gắng khắc phục để đảm bảo nguồn sữa dồi dào và cân bằng.
4. Có nên dùng thuốc để kích thích sữa mau về không?
Việc sử dụng thuốc kích sữa cần có sự chỉ định của bác sĩ. Mẹ không nên tự ý dùng thuốc để tránh những tác dụng không mong muốn.
5. Mất sữa một bên có ảnh hưởng đến lượng sữa bên còn lại không?
Thông thường, mỗi bên ngực hoạt động độc lập. Tuy nhiên, nếu mẹ quá căng thẳng hoặc không chăm sóc tốt bên còn lại, lượng sữa ở bên đó cũng có thể bị ảnh hưởng.
Kết luận
Rất nhiều mẹ bỉm thắc mắc bị mất sữa một bên phải làm sao không biết cách giải quyết và hy vọng qua bài viết này là tin vui cho các mẹ. Hãy luôn kiên trì, lắng nghe những thay đổi của cơ thể và đừng ngần ngại tìm kiếm sự tư vấn từ các chuyên gia để có hướng xử lý tốt nhất. Chúc mẹ có một hành trình nuôi con bằng sữa mẹ thật suôn sẻ và tràn đầy niềm vui!
